Przepisy kodeksu spółek handlowych wyraźnie określają sytuacje, w których może nastąpić rozwiązanie spółki jawnej. Wśród enumeratywnie wyliczonych przyczyn rozwiązania spółki przepisy wskazują na „ogłoszenie upadłości wspólnika” (art. 58 pkt 4 KSH). Przyczyna ta ma charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że wspólnicy nie mogą skutecznie postanowić, że przyczyna ta nie spowoduje rozwiązania spółki jawnej.
Jedyną możliwość jaką mają wspólnicy, w przypadku ogłoszenia upadłości wspólnika (tj. wystąpienia przyczyny powodującej rozwiązanie spółki z mocy ustawy), to uwzględnienie w umowie spółki lub w odrębnej umowie, że spółka będzie trwać nadal pomiędzy pozostałymi wspólnikami.
Zaistnienie przyczyn rozwiązania spółki wymienionych w art. 58 KSH nie powoduje zakończenia bytu prawnego spółki jawnej. W myśl art. 84 ust. 2 KSH rozwiązanie spółki następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru.
Poczytaj o syndyku – kim jest i czym się zajmuje >>
Postępowanie likwidacyjne w spółkach jawnych ma charakter fakultatywny. Wspólnicy w przypadku zajścia przyczyn rozwiązania spółki mogą przeprowadzić likwidację według zasad przewidzianych w przepisach KSH bądź też uzgodnić inny sposób zakończenia działalności spółki.
Porozumienie w sprawie zakończenia działalności spółki, po zaistnieniu powodu rozwiązania spółki, będzie miało najczęściej miejsce w przypadku, gdy wspólnicy nie są skonfliktowani, a majątek spółki da się podzielić bez przeprowadzania szczegółowego postępowania likwidacyjnego.
Należy przyjąć, że w razie upadłości wspólnika, skutkującej rozwiązaniem spółki, porozumienie o zakończeniu jej działalności powinno zostać podpisane przez pozostałych wspólników. W razie upadłości likwidacyjnej wspólnicy ci powinni uzyskać zgodę syndyka, a w razie upadłości układowej, jeśli upadły wspólnik został pozbawiony zarządu, zgodę zarządcy powołanego w tym postępowaniu (przepis art. 67 § 1 KSH wymaga jedynie zgody syndyka, a nie przewiduje udzielenia zgody przez zarządcę w przypadku upadłości układowej – sytuacja ta stanowi lukę prawną, którą należy usunąć w drodze analogii prawa).
Poczytaj upadłości a podatku dochodowym >>
Z kolei w razie upadłości układowej, gdy zarząd pozostaje w gestii upadłego wspólnika, stroną porozumienia zastępującego likwidację powinien być upadły wspólnik, przy czym z mocy przepisów PrUpN zawarcie porozumienia o zwinięciu działalności spółki, w której on uczestniczył, wymaga – jako czynność przekraczająca zwykły zarząd majątkiem upadłego – zgody nadzorcy sądowego (art. 76 ust. 3 PrUpN). Upadły wspólnik zachowuje w tym przypadku stanowisko likwidatora, chyba że umowa spółki lub uchwała wspólników stanowi inaczej.
***
Zdjęcie: Nik MacMillan