Upadłość konsumencka pozwala osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej na oddłużenie. Zaspokojenie roszczeń wierzycieli jest celem drugorzędnym, instytucja upadłości konsumenckiej służy przede wszystkim niewypłacalnemu dłużnikowi. Złożenie wniosku o upadłość konsumencką jest przywilejem dla dłużnika, a nie jego obowiązkiem, dlatego możliwość złożenia wniosku przez konsumenta nie jest ograniczona terminem.
Były przedsiębiorca również może złożyć wniosek o upadłość konsumencką. Jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej ma takie uprawnienie.
Były przedsiębiorca może złożyć wniosek o upadłość konsumencką, jednakże z pewnymi ograniczeniami. Art.4914 ustawy Prawo upadłościowe wskazuje przesłanki, których wystąpienie skutkuje oddaleniem przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Zgodnie z art. 491 4 ust. 2 pkt 3 prawa upadłościowego, sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie 10 lat przed dniem zgłoszenia wniosku dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, chyba że przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
Poczytaj o syndyku – kim jest i czym się zajmuje >>
Art. 21 prawa upadłościowego wskazuje krąg podmiotów, które mają obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Przede wszystkim jest to dłużnik, czyli przedsiębiorca. W przypadku gdy przedsiębiorcą jest jednostka organizacyjna, a nie osoba fizyczna, obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spoczywa na osobach, które reprezentują dany podmiot. W szczególności chodzi tu o członków zarządu spółek kapitałowych.
Z literalnego, dosłownego brzmienia art.4914 ustawy Prawo upadłościowe wynika, że wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej zostanie przez sąd oddalony, jeśli dłużnik nie zgłosił wniosku o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej, choć miał taki obowiązek. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy konsument był wcześniej przedsiębiorcą i nie złożył wniosku o swoją upadłość, jak i sytuacji gdy konsument nie złożył stosownego wniosku jako reprezentant niewypłacalnej jednostki organizacyjnej. W takim przypadku obowiązkiem sądu jest oddalenie wniosku o upadłość konsumencką.
Należy jednak podkreślić, że pomimo niezłożenia wniosku o upadłość likwidacyjną, wniosek o upadłość konsumencką nie zostanie oddalony, jeśli ogłoszenie upadłości konsumenckiej uzasadniają względy słuszności lub humanitarne. Sąd ma obowiązek brać pod uwagę względy słuszności i względy humanitarne. Dla oceny, czy zachodzą względy słuszności, konieczne jest zbadanie przez sąd okoliczności związanych z konkretną sytuacją, życiem dłużnika, jego otoczeniem, środowiskiem, historią działalności.
Poczytaj o tym, kim jest niewypłacalny dłużnik >>
W orzecznictwie wskazuje się, że już sam wiek dłużnika (np. 52 lata) może wskazywać na jego potencjalne problemy ze znalezieniem zatrudnienia. Może to uzasadniać przeprowadzenie postępowania w sprawie upadłości konsumenckiej, pomimo zaistnienia przesłanek skutkujących oddaleniem wniosku o upadłość konsumencką, ze względu na zasady słuszności lub humanitaryzmu. Sąd musi przeprowadzić dowody na okoliczności wskazane przez dłużnika, jeśli w grę wchodzi zastosowanie reguł słuszności i humanitaryzmu. W orzecznictwie podkreśla się , że obowiązek ten jest szczególnie ważny, gdy osoba działa bez pomocy fachowego pełnomocnika. Sąd powinien wyjaśnić sprawę na tyle, by stało się jasne, czy stosować wskazane w przepisie klauzule generalne jakimi są względy słuszności i humanitaryzmu.
***
Zdjęcie: Ian Espinosa