Tymczasowy nadzorca sądowy jest to podmiot ustanowiony w postępowaniu upadłościowym. Ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego jest sposobem zabezpieczenia majątku dłużnika. Sąd ustanawia tymczasowego nadzorcę tylko wtedy, gdy ten właśnie sposób uzna za odpowiedni w okolicznościach sprawy. Tym samym ustanowienie tymczasowego nadzorcę sądowego nie jest zasadą.
Tymczasowy nadzorca sądowy powoływany jest przez Sąd w sytuacji gdy niezbędne jest zabezpieczenie majątku dłużnika w toku postępowania sądowego, to znaczy jeszcze przed ogłoszeniem upadłości, a po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości. TNS powoływany jest zawsze, gdy wniosek o ogłoszenie upadłości złoży dłużnik. Wówczas Sąd z urzędu dokonuje zabezpieczenia majątku dłużnika. Kiedy o ogłoszenie upadłości wystąpił wierzyciel lub inny uprawniony, zabezpieczenia dokonuje się na jego wniosek.
TNS pełni swoje obowiązki od chwili powołania do dnia ogłoszenia upadłości. Niezwłocznie podejmuje czynności nadzorcze, kontroluje czynności upadłego, a także przedsiębiorstwa upadłego. TNS wyraża również zgodę na wszelkie czynności upadłego przekraczające zakres zwykłego zarządu. W sprawach dotyczący masy upadłości TNS dokonuje czynności na rachunek upadłego, w imieniu własnym. Nie odpowiada jednak za zobowiązania zaciągnięte w sprawach dotyczących masy upadłości. Odpowiada natomiast za szkodę wyrządzoną w skutek nienależytego wykonywania obowiązków.
Dłużnik, który nie zastosuje się do prośby tymczasowego nadzorcy sądowego o skonsultowanie z nim czynności rozporządzających majątkiem narazi się podwójnie: na zarzut, że działa na szkodę wierzycieli, bo zamierza wyprowadzić majątek, i na zarzut, że nie wykonuje poleceń tymczasowego nadzorcy sądowego.
Na płaszczyźnie formalnej nie ma przeszkód, aby dłużnik takich czynności dokonał, i aby ona była ważna, skuteczna i zgodna z prawem. Natomiast na płaszczyźnie faktycznej może stać się przyczyną odebrania zarządu dłużnikowi, a w przyszłym postępowaniu upadłościowym może zostać podważona jako bezskuteczna względem wierzycieli. Z tego powodu praktyka przyjmuje, że takich czynności w czasie postępowania upadłościowego dłużnik nie powinien wykonywać.
Aczkolwiek na pytanie, dlaczego takiej czynności nie może dokonać, sąd nie może dłużnikowi wskazać konkretnego przepisu mówiącego o ograniczeniu prawa zarządu bądź o ograniczeniu prawa rozporządzania majątkiem. Takich przepisów nie ma. Praktyka wykształciła w tych sprawach o wiele dalej idące ograniczenia niż zrobiły to przepisy. Obecnie od 1 stycznia 2016 rok planuje się zmiany w postępowaniu upadłościowym i naprawczym. Zgodnie z nowym przepisem art. 38a dłużnik, na dokonanie czynności przekraczających zwykły zarząd, będzie musiał uzyskać zgodę tymczasowego nadzorcy sądowego pod rygorem nieważności.
Zobacz tez:
TYMCZASOWY NADZORCA SĄDOWY w prawie restrukturyzacyjnym