Prowadzenie firmy zawsze wiąże się z ryzykiem niepowodzenia. Dlatego ważne jest, aby każdy prowadzący przedsiębiorstwo miał świadomość, jak należy się zachować w momencie, w którym kłopoty finansowe staną się na tyle poważne, że konieczne stanie się ogłoszenie jego upadłości.
Co oznacza upadłość firmy?
Ogłoszenie upadłości firmy ma na celu przede wszystkim zaspokojenie wierzycieli dłużnika. Oznacza to, że cały jego majątek (także ten nabyty w trakcie postępowania upadłościowego) staje się masą upadłościową, z której zaspokajane będą należności wobec wierzycieli. Ponadto dochodzenie przez nich swoich należności będzie możliwe tylko w postępowaniu upadłościowym.
Ogłoszenie upadłości firmy najczęściej wiąże się niestety z jej likwidacją. Wprawdzie przepisy prawa upadłościowego przewidują prowadzenie postępowania upadłościowego w taki sposób, żeby zachować dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika (jeśli racjonalne względy na to pozwolą), jednak w praktyce zdarza się to rzadko.
Przesłanki ogłoszenia upadłości
Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużników niewypłacalnych. Prawo upadłościowe przewiduje dwa kryteria, które pozwalają stwierdzić, czy dłużnik jest niewypłacalny, czy nie.
Po pierwsze – dłużnik jest niewypłacalny, jeśli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Jest to tzw. przesłanka płynnościowa. Domniemywa się że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w ich wykonywaniu przekracza trzy miesiące. Domniemanie to można obalić, np. poprzez wykazanie sezonowości przedsiębiorstwa.
Po drugie – dłużnik, będący osobą prawną lub jednostką organizacyjną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Również w tym przypadku ustawodawca wprowadził domniemanie, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem przekraczają one wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Ze względu na to przesłanka ta nazywa się przesłanką bilansową. Obecnie, w stosunku do przesłanki płynnościowej, odgrywa ona nikłą rolę.
Obie przesłanki są od siebie niezależne, tzn. wystarczy ziszczenie się tylko jednej z nich, aby można było ogłosić upadłość dłużnika.
Upadłość firmy – kiedy ogłosić?
Dłużnik ma obowiązek złożyć w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości – czyli od powstania stanu niewypłacalności. W spółce handlowej obowiązek ten spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia jej spraw i reprezentowania jej, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami. Wniosek można złożyć także jednoosobowo – nawet jeśli w spółce obowiązują zasady wieloosobowej reprezentacji.
Dotrzymanie tego terminu jest niezwykle istotne, bowiem może uchronić dłużnika przed wieloma negatywnymi konsekwencjami. Członkowi zarządu spółki albo jej likwidatorowi, który nie zgłasza wniosku o upadłość spółki handlowej mimo zaistnienia ku temu warunków, grozi nawet rok pozbawienia wolności. Ponadto złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie może uchronić przedsiębiorcę przed poniesieniem osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki.